Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sh. Maxamuud oo ka Qayb-galay Shir madaxeedka Gaar ah oo looga hadlayay la-dagaalanka Kooxda ISIL iyo Xag-jirnimada oo uu marti-geliyay Madaxweynaha Mareykanka Barack Obama, kana dhacay Xarunta QM ee New York ayaa sheegay in Soomaaliya ay guulo la taaban karo ka gaartay la-dagaalanka Argagaxisada.
Kulankan ayaa Waxaa Goobjoog ka ahaa Hoggaamiyeyaasha Caalamka intooda badan, iyagoo ka doodayay sida loola tacaalayo Caqabadaha la xiriira la dagaalanka argagixisada caalamiga, iyo sida looga hortagayo faafitaanka xagjirnimada hubeysan.
Madaxweynaha ayaa kulan madaxeedkaasi kadib sheegay in dagaalka argagixisada uu yahay mid caalami ah oo u baahan in si wadajir ah loo wajaho.
“Caalamka waxay aragtey isku-dayada fuleynimada ku leh ee Al-shabaab ku dooneyso inay ku carqaladeyso horumarka SOmalia. Weerarada waxashnimada ah ee ay ka geysteen dalalka deriska ee Bariga Afrika waxay muujiyeen in khatarta argagixisada aaney ku koobneyn oo keliya xudduudaha Soomaaliya’’.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sidoo kale ka hadley hawlgalada milateri ee dowladdiisa ay ku qaaddey Al-shabaab oo uu sheegay inay mira dhal ahaayeen.
“Guulaha Soomaaliya ee dhinaca la dagaalanka argagixisada saddexdii sanno ee la soo dhaafey waxaa ay muujiyeen in Al Shabaab laga guuleysan karo. Somalia waa dalka keliya ee awooday inuu si wanaagsan dhulkiisa ugu jebiyo koox argagixiso caalami ah.”
Saddexdii sanno ee la soo dhaafey, Dowladda Federaalka Somalia waxay dib u xoreysey magaalooyin dhowr ah iyo saldhigyo. Al-shabaab, oo mar gacanta ku haysey inta badan Koonfuurta Soomaaliya, ayaa waxaa laga saarey boqolkiiba 80 dhulkii ay ka talinayeen. Hawlgalka looga guuleystey Al-shabaab oo ay wada fuliyeen Ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed iyo kuwa AMISOM, waxaa uu muujiyey in Al Shabaab ay u nugul yihiin hawlgalada milatari ee sida hufan la isugu dubbarido.
Madaxweynaha ayaa qirey doorka muuqda ee dalalka Midowga Afrika ee hawlgalka AMISOM ciidammada ugu deeqay sida – Uganda, Burundi, Sierra Leone, Djibouti, Kenya iyo Ethiopia, oo uu sheegay inay cayaareen door wanaagsan oo lagu taageerayo Soomaaliya.
“Guuldarooyinka milatari ee la soo gudboonaadey awgood, Al Shabaab waxay dagaalkooda u weeciyeen xeelado cusub oo ay koox koox ugu fulinayaan weeraro argagixiso oo ay ku qaadayaan goobo kala duwan oo Soomaaliya ka mid ah iyo weliba dalalka deriska. Si tani looga hortago, waxaanu diyaariney siyaasad iyo sharci dhibaatadan lagu wajahayo , waxayna tallaabadani inoo suuragelineysa inaan yeelano barnaamij inoo gaar ah oo aan kaga hortagno argagixisada,” ayuu yiri Madaxweynaha.
Istaraaatiijiyadda la dagaalanka argagixisada waxay Somalia u suuragelineysaa inay kaga hortagto shabakadaha argagixisada, iyadoo laga hortagayo barnaamijyadooda, lagana xayirayo awoodaha ay u yeelan karaan inay si xor ah ugu fuliyaan falal argagixiso iyo inay qortaan dhalinyaro la qasbey ama maskaxda laga xadey oo ay ka dhigtaan malishiyaad u dagaalama. Waxaa kale oo istaraatiijiyaddan ay hay’adaha dowladda u saamaxayaan inay adeegyada bulshada ee aasaasiga ah u fidiyaan shacabka ku nool degaannada laga xorreeyay Al Shabaab, iyo in la baahiyo fariimo dadka looga digayo khatarta fikradaha khaldan ee takfiiriga ah iyo aydoloojiyadda xagjirnimada.
Talaabooyinkan waxay kale oo keeni karaan in xubnaha Al Shabaab ay ururkaasi isaga baxaan, isla markaana ay noqdaan dad qaata mabaadi’da dowladda ee ku dhisan dib u heshiisiinta, iyo dhaqangelinta barnaamijyo lagu dhaqan-celinayo dhalinyarada ay saameeyeen fikradaha khaldan ee Al Shabaab.
“Horumarka wanaagsan ee aan sameyneyno ka sokow, waxaa dhanka kale xaqiiq ah in caqabadaha jira ay badan yihiin. Waa inaan ka guuleysanaa Al Shabaab, isla markaana aan xajisanaa goobaha aan xorreyney. Waa inaan waqti badan iyo hantiba gelinaa dadaalada dib u heshiisiinta si aan xukunka ugu baahino goobaha cusub ee dhowaan laga saarey cadowga’’, ayuu yiri Madaxweynaha.
Madaxweynaha ayaa beesha caalamka ku ammaaney taageerada ay ka geysanayaan xasilinta iyo nabadeynta Soomaaliya, laakiin waxaa uu sheegay in muhimadda ugu weyn ay tahay in la horumariyo ciidammada Soomaaliya, kuwaas oo hanan kara nabadgelyada dalka. Waxaa uu Madaxweynaha ku baaqey in la dhameystiro barnaamijka isku dhafka ciidammada, kaas oo si hufan ku bilowday, loona baahan yahay in taageero buuxda loo fidiyo si loo helo ciidan hufan oo qaranka Soomaaliyeed uu leeyahay.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dhanka kale ku baaqey in la iska kaashado la dagaalanka argagixisada.
“Iyadoo kooxaha argagixisada ay sameynayaan falal ay dadka kaga dhaadhicinayaan fikirkooda, dhexdoodana uu ka jiro iskaashi, ayaa waxaa loo baahan yahay inaan inaguma mowqif mid ah ka yeelano. Waa inuu jiraa dadaal heer gobol ah oo aan u wada dhannahay , kaas oo looga soo horjeedo Al Shabaab. Qorshe noocaas ah waxaa uu suuragelin karaa inaan gebi ahaanba ka adkaano Al Shabab, isla markaana aan hor istaagno in maliishiyaadka Bariga Afrika ay isbaheysi la sameystaan kooxaha kale ee argagixisada sida Boko Haram iyo ISIL”.